โรคที่เราเชี่ยวชาญ

โรคสมองเสื่อม

สาเหตุ

โรคสมองเสื่อมมีหลายสาเหตุ ขึ้นอยู่กับตำแหน่งและความรุนแรงของสมองที่เสื่อม

• โรคอัลไซเมอร์: พบมากที่สุด เกิดจากการสะสมของโปรตีนผิดปกติในสมอง
• โรคหลอดเลือดสมอง: เกิดจากเลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ
• โรคพาร์กินสัน: เซลล์ประสาทในสมองส่วนกลางเสื่อม
• โรคเลวีบอดีส์: เกิดจากการสะสมของโปรตีนผิดปกติชนิด Lewy body ในสมอง
• ภาวะสมองเสื่อมอื่นๆ: เช่น โรคฮันติงตัน โรคพิค
• สาเหตุอื่นๆ: เช่น การขาดสารอาหาร การติดเชื้อ การบาดเจ็บที่ศีรษะ

ปัจจัยเสี่ยง

• อายุที่เพิ่มขึ้น  และจะเสี่ยงสูงในคนที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป
• พันธุกรรม
  • ยีนส์หลายชนิดที่มีความเกี่ยวข้องกับภาวะสมองเสื่อม โดยเฉพาะ โรคอัลไซเมอร์ เช่น APP เกี่ยวข้องกับการผลิตโปรตีนอะไมลอยด์  GRN  เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตและการทำงานของเซลล์ประสาท  TREM2 เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันของสมอง
• โรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง โรคไต โรคอ้วน
• การสูบบุหรี่
• ขาดการออกกำลังกาย
• ภาวะซึมเศร้า
• อุบัติเหตุต่อสมอง เช่น ตกจากที่สูง ล้มหัวฟาด เส้นเลือดสมองตีบหรือแตก
• สารเคมีในชีวิตประจำวัน
  • 1. โลหะหนัก เช่น ตะกั่ว (ในสีทาบ้าน แบตเตอรี่ น้ำปนเปื้อน) , สารปรอท, อะลูมิเนียม 
  • 2. ยาฆ่าแมลง
  • 3. ทินเนอร์ น้ำมันเบนซิน
  • 4. ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ จากควันท่อไอเสีย
  • 5. ฝุ่น pm 2.5

อาการ

• ความจำเสื่อม ลืมสิ่งที่เพิ่งเกิดขึ้น ลืมนัดหมาย
• พูดหรือสื่อสารลำบาก หาคำพูดไม่เจอ
• มึนงง สับสน ปัญหาการคิดวิเคราะห์ คิดวางแผนลำบาก
• หลงทาง หลงสถานที่
• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิด โมโหง่าย ซึมเศร้า
• สูญเสียทักษะการทำกิจวัตรประจำวัน

การตรวจวินิจฉัย 

การวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อมมักต้องอาศัยแพทย์แพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์ฟื้นฟูและกายภาพบำบัดหลายท่านร่วมกันวินิจฉัย โดยทั่วไปแพทย์จะทำการดังต่อไปนี้

1. ซักประวัติ:

• ซักถามเกี่ยวกับอาการที่ผู้ป่วยพบ เช่น ความจำเสื่อม พูดหรือสื่อสารลำบาก หลงทาง อารมณ์แปรปรวน
• ซักถามเกี่ยวกับโรคประจำตัว การใช้ยา ความเสี่ยงต่างๆ เช่น พันธุกรรม การสูบบุหรี่
• ซักถามเกี่ยวกับประวัติทางสังคม ครอบครัว และการทำงาน

2. ตรวจร่างกาย:

• ตรวจวัดความดันโลหิต ชีพชีพทั่วไป
• ตรวจระบบประสาท เช่น การทรงตัว การเดิน การตอบสนองต่อสิ่งเร้า

3. ตรวจความรู้ความเข้าใจ:

• ทดสอบความจำระยะสั้น ระยะยาว
• ทดสอบการคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา
• ทดสอบการใช้ภาษา การสื่อสาร
• แบบคัดกรองภาวะสมองเสื่อม เช่น MMSE (Mini-Mental State Examination)
• แบบทดสอบความรู้ความสามารถของสมอง เช่น MoCA (Montreal Cognitive Assessment)

4. ตรวจเพิ่มเติม:

• ตรวจเลือดเพื่อหาสาเหตุอื่นๆ เช่น โรคไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำ ภาวะขาดวิตามิน
• เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT) หรือ MRIสมอง เพื่อดูความผิดปกติของสมอง
• PET scan หรือ SPECT scan เพื่อดูการทำงานของสมอง

การรักษาสมองเสื่อมด้วยยา

ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาโรคสมองเสื่อมให้หายขาด แต่ยามีบทบาทสำคัญในการชะลออาการและบรรเทาความรุนแรงของโรค ยาที่ใช้รักษาภาวะสมองเสื่อมมีดังนี้

1. ยากลุ่ม Cholinesterase inhibitors

ยากลุ่มนี้ช่วยเพิ่มสารสื่อประสาท acetylcholine ในสมอง

เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ในระยะเริ่มแรกและระยะปานกลาง

ตัวอย่างยา: Donepezil (Aricept), Rivastigmine (Exelon), Galantamine (Reminyl)

2. ยากลุ่ม Memantine

ยากลุ่มนี้ช่วยป้องกันเซลล์สมองจากความเสียหาย

เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ในระยะปานกลางและระยะรุนแรง

ตัวอย่างยา: Memantine (Namenda)

3. ยาอื่นๆ

ยาแก้ซึมเศร้า: ช่วยบรรเทาอาการซึมเศร้าที่อาจเกิดขึ้นร่วมกับภาวะสมองเสื่อม

ยาแก้อารมณ์แปรปรวน: ช่วยควบคุมอารมณ์และพฤติกรรม

ยานอนหลับ: ช่วยให้นอนหลับดีขึ้น

การรักษาอื่นๆ

การฝึกสมอง เช่น เล่นไพ่ เล่นหมากรุก

กิจกรรมบำบัด ฝึกร้องเพลง ฝึกศิลปะ กิจกรรมกลุ่ม

กายภาพบำบัด

ออกกำลังกาย เพิ่มการไหลเวียนเลือด

นั่งสมาธิ

การดูแลด้านโภชนาการ

การดูแลสุขภาพจิต

การกระตุ้นสมองด้วยคลื่นแม่เหล็ก และคลื่นพัลส์ (ช็อคเวฟพลังงานต่ำเฉพาะสมอง)